dissabte, 6 d’abril del 1996

DISCORS D’ENRIC GARRIGA TRULLOLS A ORTÈS

Sénher lo consol d’Ortès, amics occitans, amics catalans,

Veni d’un país que coneissètz. Veni d’un país que participa de la vòstra cultura, de la vòstra lenga e de la vòstra istòria.

Un país qu’aima la libertat coma lo vòstre Biarn, coma la vòstra Bigorra, coma la vòstra Navarra e coma totes las valadas d’aqueste canton dels Pirenèus Atlantics. Catalonha a aimat sempre la libertat e a luchat per la manténer totjorn, tostemps. Avèm perdut qualques guèrras, mas avèm ganhat de batalhas e contunham lo nòstre trabalh de cada dia per ganhar d’altras batalhas per la lenga, per la cultura e per la libertat del nòstre poble, de la nòstra nacion: Catalonha.

Arser avèm visitat la calandreta de Pau e Ràdio País e vos pòdi assegurar que per nosautres los catalans son las visitas mai interessantas, perqué vesèm lo vòstre trabalh, la vòstra voluntat de ganhar tanben de batalhas pel vòstre país, per la vòstra cultura e pel vòstre dreit d’èstre occitans en Occitània.

Si aquò es aplicable e vertat per tot l’ensemble, per tot l’espaci d’Occitània, tanben es vertat que lo darrièr refugi, lo darrièr reducte de la resistència a l’assimilacion francesa foguèt lo Biarn e totes los païses amassats a l’entorn d’aqueste vescomtat qu’an encara una fòrta influència catalana, que ven de l’edat mejana ambe los Montcada catalans.

La sang occitano-bearnesa e la sang aragonesa foguèt mesclada amb la sang catalana.

Lo vescomte Gaston VI del Bearn participèt en 1170 e 1128 en la conquèsta de Saragossa e de la val de l’Ebre e moriguèt en batalha.

Son filh Centul VI moriguèt en Fraga en luchant au costat del rei Alfons lo Batalhièr en 1134. (Aici avèm entre nosautres una jove femna que ven de Fraga, un territòri aragonès on se parla lo catalan).

En 1154, lo nòstre comte-rei catalan Ramon Berenguer IV foguèt causit governador dau Bearn.

En 1170, la vescomtessa Maria del Bearn se marida amb Guilhèm de Montcada, filh del senescal de Catalonha Guilhèm Ramon de Montcada.

Amb los Montcadas, lo Bearn foguèt lo bastion de la politica occitana dels comtes-reis catalans.

Gaston VI luchèt au costat del nòstre rei en Pèire contra los crosats franceses.

Guilhèm II moriguèt en la conquèsta de Malhòrca.
Vesèts coma son mescladas las nòstras sangs en l’istòria comuna, en los escambis de populacions, en los maridatges e en las batalhas.

Mas i a quicom que demòra de tota aquesta istòria de frairetat catalano-biarnesa. En primièr la politica de la supervivencia, qu’a fait del Bearn e de tota la Navarra un centre de resistència contra l’assimilacion francesa, quand a l’epoca totes las autras partidas, parçans o païses de l’Occitània èran assimiladas per França culturalament e politicament.

E en segond luòc cal remarcar l’esperit de libertat qu’encara demòra dins lo vòstre èime, dins la vòstra amma bearnesa. Las enquistas recentas donan, nos balhan, uns resultats força interessants al Bearn de la permanència de la lenga gascona, occitana.

Si aquò es a causa de la presència catalana en l’Edat Mejana, soi pas jo lo mai indicat per lo remarcar, mas los estudis istorics an balhat coma explicacion de la rason de la permanència d’aquesta independència reala del vòstre país, en fàcia dels franceses, los angleses e los castelhans, a la bona e intelligenta politica catalana que los Montcadas bastiguèron en plaça, en usatge, al Bearn.

Vòli acabar en parlant del present, per vos dire que los catalans sèm al vòstre costat, com abans ambe los Montcadas, e que units bastirem un autre còp un país de libertat dins los Pirenèus e dins l’Euròpa dels pòbles liures.

Per aquò nos caldrà nos amassar un autre còp per fargar accions simultanèas o a l’encòp. Si ganham en Catalonha, ganharem tanben la libertat de totes los pòbles qu’aiman d’èstre liures, per salvar sa lenga, sa cultura e son èime.

Visca lo Bearn, visca Occitània, visca Catalonha.


Enric Garriga Trullols