dissabte, 11 d’abril del 2009

DISCORS D’ENRIC GARRIGA TRULLOLS AL CENTRE ROGER FORNAIRON DEL PUÈI DE VELAI (AUVÈRNHA)

Directora de la Calandreta Velava, Dòna Virgínia Waucquier
Vicepresident, Sénher Gustau Aliròl
Secretaria Maria-Clara Dubois
Hble. Sr. Joan Guitart, ancian Ministre de Cultura e Ensenhament de la Generalitat
President IEO 43, Sénher Arvei Quesnel
Amics Occitans,
Amics Catalans,

En primièr vòli regraciar la vòstra aimabla e corala aculhença sus aquesta tèrra occitana d’Auvèrnha. Los catalans nos sentissèm en Occitània coma en çò nòstre, especialament los de la nòstra associacion, lo CAOC, que trabalha dempuèi 31 ans per afortir los ligams de frairetat, perqué los ligams de cultura, de lenga e d’istòria son pro evidents.

Es pas lo primièr còp que lo CAOC arriba a Puèi de Velai. Fa fòrças annadas venguèrem al Puèi mai nombroses qu’ara. I aviá pas la crisi.

D’aquela venguda n’avèm gardat una bona remembrança.

Aprèp de fòrça viatges al Cantal e al Carladés per Pascas, finalament avèm vist tot lo país e l’amic Fèlix Daval nos a endralhat a venir al Puèi de Velai ont i a una còla de monde occitanista que se baton per la seuna lenga pròpia, l’occitan.

E ara sèm aquí los catalans per partejar amb los amics occitans la jòia de las fèstas de Pascas, e tanben per partejar las nòstras comunas inquietuds pel futur de las nòstras lengas, de la nòstra cultura e pels nòstres pòbles fraires.

En 1978, fa 31 ans, quand comèncet lo CAOC i aviá pas cap de Calandreta. Un an aprèp 1979, espeliguèt la primièra Calandreta a Pau. Ongan n’i a 40. Las causas an avançat en relacion a 30 ans enrè, mas pas pro per salvar la lenga.

En Catalonha, dins totas las escòlas, lo catalan es lenga ensenhada e ensenhanta. La situacion es melhora mas tanpauc sufisenta per garantir la subrevida del catalan, perqué la concurréncia de la lenga fòrta de l’Estat, lo castelhan, se manja la lenga fèbla, lo catalan.

Segon un recent estudi de l’UNESCO, dins los darrièrs 50 ans, an desparegut 233 lengas. E 2498 lengas, de las 6700 que se parlan dins la planèta, an tanben fòrças possibilitats de desaparèisser.

Per salvar una lenga cal aver una de las doas condicions seguentas:

1 Aver un Estat pròpi.

2 Viure dins un Estat que protegís totas las lengas e que totas siagan lengas unencas en los territòris pròpis.

Es una pura utopia de demandar a França o a Espanha una situacion d’egalitat coma en Soïssa. Jamai acceptaràn que lo francés o lo castelhan siagan una segonda lenga non oficiala.

Abans de contunhar, vòli remembrar lo vòstre filh famós, Pèire Cardenal, grand trobador occitan que visquèt los temps tragics de l’invasion francesa d’Occitania. La crosada comencèt ara fa 800 ans.

Pèire Cardenal dins una fabla narrativa imagina l’umanitat coma un asil d’alienats ont l’òme sensat e just es qualificat de baug, de caluc.

 Dins la Constitucion espanhòla, se ditz que las autras lengas auràn respecte e proteccion. Mas la defensa e la promocion la devon far los catalans.

Meteis cas dins la Constitucion francesa, doncas ara las lengas regionalas son patrimòni de l’estat, mas los occitans se devon bolegar se vòlon salvar l’occitan.

Quand Madrid e París dison en defòra de las seunas frontièras que cal salvar las lengas, vòlon pas salvar las seunas autras lengas pròpias de l’Estat. Coma disiá Pèire Cardenal sèm dins un asil d’alienats.

L’òme sensat e just de Pèire Cardenal sèm los occitans e los catalans que volèm que totas las lengas siagan respectadas e protegidas dins los respectius territòris pròpis e originaris.

Demandar l’egalitat es pas una causa d’uèi, es un dreit universal e tanben republican. Aquí, doncas, avèm lo problèma. E tanben la tòca a persègre totes amassa, perqué amb l’union aurem mai de fòrça. Per aquò, en Catalonha avèm declarat l’occitan lenga oficiala. E lo dreche la rason finalament nos farà sortir d’aquest asil d’alienats e serem òmes liures e pòbles liures. Ni mai ni mens que los autres pòbles liures del mond.

Grand mercé un autre còp a totes per la vòstra paciéncia, per la vòstra amabilitat e pel vòstre combat per la cultura pròpia e universala.

Visca Occitània,
Visca Catalonha,
Enric Garriga Trullols
President del CAOC